SAUR MATUA
KRITERIA :
1. MARANAK MERBORU NAUNG GABE
2. MARPAHOMPU SIAN ANAK DOHOT BORU
SAUR MATUA
MAULI BULUNG
KRITERIA :
1. MARANAK MERBORU NAUNG GABE
2. MARPAHOMPU SIAN ANAK DOHOT BORU
3. MARNI- MARNONO
4. NDANG HEA TILAHAON (NDANG ADONG PINOMPARNA MANJOLOI NATUA-TUA I)
PARJOJOR NI ULAON
I. PERSIAPAN
1. Mambahen
Sijagaron
1.
Sada ampang na marisi eme, jala tu eme i, dipantikkon ma:
2.
Sanggar
3.
Ranting ni Baringin
4.
Ranting ni Hariara
5.
Bona ni eme na mabiur
6.
Gambiri
7.
Silinjuang + sihilap ditambai dohot ompu-ompu molo adong.
8.
Sipata di tambai dope tolor ni manuk.
2. Pasada Tahi (Rapot Anggota Keluarga + 1 orang Raja Adat)
Mangarangrangi angka sipatupaon dohot angka ulaon :
2.1 Naparsidohot di Parrapotan
a. Pinompar ni Hasuhuton Bolon
b. Dongan Tubu
c. Boru
d. Bere / Ibebere
e. Raja Bius (Sian marga naasing namalo di
paradaton)
2.2. Dihatai Sipatupaon di Ulaon Saurmatua
a.
Jenis
ni Pinahan sipotongon / boan-boan ni na monding (sesuai kemampuan)
b.
Paluon
do gondang / music (sesuai kemampuan)
c.
Andigan
Mompo
d.
Tempat
Penguburan/Pemakaman
e.
Acara
Pangarapotan/Marria Raja : dipatupa mangan dung sae marria raja
f.
Acara
Partuatna : dipatupa sipanganon dohot parjambaran namarmiak-miak
g.
Pardalanni
Ulos
h.
Piso-piso
i.
dll
Hasil ni rapot
sebagai konsep ni hasuhuton tu acara marria raja / martonggo raja
3. Marria Raja / Martonggo Raja
Dibahen ma ulaon
pangarapoton, sipata didok martonggo raja.
3.1 Persiapan :
a.
Sebelum dilaksanahon (sadari
sebelum) acara marria raja/tonggoraja, asa jolo didapothon/digokhon tu bagas ni
angka :
-
Hula-hula
-
Tulang
-
Tulang Rorobot
-
Bona Tulang
-
Bona Ari
..............( boi do ndang sahat tu bona ni ari)
-
Hula-hula Ama namarhaha anggi
-
Hula-hula naposo / anak manjae
-
Raja Dongan Sahuta ni hasuhuton
Asa hadir nasida ditingki naung
ditontuhon ari namarriaraja/tonggo raja
b.
Sebelum na nungga disiaphon
sipanganon untuk acara on, jala juhutna mamarmiak-miak (maneat pinahan
lobu) lengkap dohot namargoarna, alana
mardalan do parjambaron.
c.
Jala nungga disiaphon songon konsep
ni hashuton nalaho sihataon ditinggi acara
namarria raja/tonggoraja
d.
Jala nungga ditontuhon/dipillit ise
sebagai raja parhata dohot protocol.
e.
Ditingki mariaja/tonggo raja asa
diatur parhundulon, posisi marsiadopan antara hasuhuton (dongan tubu, dongan
sahuta, boru/bere), dohot horongni angka
hula-hula dohot tulang.
3.2 Pelaksanaan :
1.
Asa diatur parhundulon kedua bela
pihak
2.
Hata patujolo/pengantar sian
hasuhuton
3.
Dipasungkun tu angka hula dohot
tulang, jolo masipanganon do asa manghatai, manang jolo manghatai asa
marsipanganon, Jala pangisoan ni hasuhuton jumolo masipanganon ma asa
mangkatai.
4.
Marsipanganon, sibaen tangiang
hasuhuton
5.
Mambagi jambar…………..jambar mangihut.
6.
Acara mangkatai :
a.
Parjolo sahali hasuhuton pajojorhon
jujur ngolu ni natua-tua namonding
b.
Mangihuthon jujur ngolu on ma,
dipatolhas hasuhuton songon bentuk/rumang
ni ulaon nalaho si ulaon :
Ø Saurmatua
Ulaon Nagok.
Hasuhuton mangido paniroion/pendapat
sian : hula-hula, tulang, tulang
rorobot, bonatulang/bonaari, hula-hula ama na marhaha anggi, anak manjae,
dongan sahuta. Molo dung sepakat rumang ni ulaon nalaho si ulaon, baru pe asa
dihatai angka adat nahombar tusi, ima :
1)
Parjuhut boan-boanna (sigalangan),
Molo ina namonding lombu + Ungkap
hobung,
Molo ama namonding horbo. (Aturan pembagian jambar ....lihat lampiran)
2)
Mardalan do gondang /music dohot
panortoron di tingki tuat di alaman
3)
Mardalan do ulos holong sian angka
hula-hula dohot angka tulang
1.
Sian hula-hula
marga ..............x lbr, tergantung pangidoan ni hasuhuton
2.
Sian Tulang Marga
.................x lbr, sude anak, boru dohot
mewakili pahompu masing-masing anak/boru pinomparna.
3.
Sian Tulang Rorobot marga.......... x lbr, sesuai ke
inginan hasuhoton
4.
Sian Bona Tulang marga ........... x lbr, sesuai
keinginan ni hasuhuton
4)
Mardalan do piso-piso,/rambe manis
5)
Mardalan parjambaran ( asa di konsep hasuhuton pambagian jambar
laos dipatolhas tu angka hula-hula dohot tulang manang naung sepakat.
Ø Andigan
Mompo ( Ari/Tanggal/Jam), asa
dipangido hasuhuton dung sae marria raja,laos diudutima tu acara mompo, jala
menghemat waktu laos disima dipasahat ulus saput dohot ulos sampetua.
Jala dihatai ma ise sibaen ulos saput dohot ulos sampe tua.
Ø Ditontuhon
ma muse andigan partuatna tu alaman (Ari/Tanggal/Jam)….mulai jam 9 pagi. , jala
nungga hadir sude disi angka hula-hula dohot angka tulang, dongan sahuta.
Ø Tempat
Penguburan
3.
Acara Partuatna / Tuat tu Alaman (Acara Puncak)
1.
Jam 6.30 : Acara
Keluarga,
Dimulai ma sian horong ni :
ibebere, bere, boru + pahompu, sian anak/parumaen/pahompu, dohot
nasaing molo adong anggota keluarga dope.
2.
Jam 8.45 : Bangke
Tuat tu Alaman
Dipartuatna tu alaman, sijagaron ma djolo dihunti parumaen siangkangan,
diiuhuthon si jagaraon pahompu panggoaran, bangke, anak/parumaen/pahompu, boru/hela/pahompu,
angka dongan tubu,boru/bere.
Dung sahat dialaman,
dipeakhon poti mayat diginjang ni meja naung diparade
hian, dungi diaturma parjonjong/parhundulni hasuhuton dohot pinomparna. Acara partuatna boi do i ditolopi
gondang/musik
3.
Jam 9.00 : Hasuhoton
manjalo Tua ni Gondang
Parhata/Protokol hasuhuton mangido tingki tua adopan ni angka raja dohot inanata soripada, sebelum dimulai acara selanjutna asa jumolo nasida
mangido Tua ni Gondang.
Parhata/Protokol
: Mangido Tua ni Gondang
1)
Gondang Mula-mula
"Amang
Panggual Pargonsi, Amang Pangoloi, Amang Sioloan, Parindahan na suksuk parlompan na tabo. Ia nunga marpungu hami hasuhuton di jolo ni jabu na marampang
na marjual on, jabu sibaganding
tua panjaloan sangap dohot tua sian Amanta Debata Pardenggan basa i, huhut jongjong di tonga ni alaman amparan
na bidang marsada ni roha sahata
saoloan mangadopi pesta di parmonding
ni amanami/ina nami naung Saurmatua on. Asa bahen
damang ma jolo gondang mulamula i, ai marmula do hagabeon, marmula
do hasangapon marmula nang hatuaon.
Tamba ni naung adong i
sipasahaton ni Tuhanta i tu hami
Hasuhuton on, tangkas ma bahen damang".
2)
Gonadang Somba somba
"Amang
Panggual Pargonsi, parindahan na suksuk, parlompan na tabo, Taruan Bodari,
alapon manogot nang pe so hudok, nunga diboto ho. Baen damang ma jolo gondang
sombasomba, asa jumolo hami marsomba tu jolo ni Amanta Pardenggan Basa i,
Sitompa saluhut nasa na adong, haroroan ni nasa denggan basa na mauliutus,
pasupasu las ni roha di pardagingon nang di partondion. Na mangalehon ari na
uli, ari na denggan on, asa tiur songon mata nia ri, rondang songon bulan, tio
songon mata ni mual jala rintar songon bonang di gala, di ulaonta on tinumpak
ni Amanta Debata.
Laos songon i asa manomba hami tu amanta raja ro di sude na pinarsangapan na liat na lolo ".
Tangkas ma bahen damang …………..!
Laos songon i asa manomba hami tu amanta raja ro di sude na pinarsangapan na liat na lolo ".
Tangkas ma bahen damang …………..!
Pada saat on,
sude angka keluarga mangadophon diri tu adopan ni amanta raja / inanta soripada
3)
Gondang
Mangaliat
Dipinta ma muse gondang mangaliat
"Amang Panggual Pargonsi, bahen damang ma gondang mangaliat asa mangaliat hami.
Asa situbu ni laklak ma situbu ni singkoru di dolok ni Purba Tua. Sai torop ma tubu ni anak tubu ni boru na gabe dongan Saurmatua.
Asa liat ma panggabean, Hot parhorasan di saluhut hami pinompar ni amanta/inanta na Saurmatua on, manjalo pasupasu ni Amanta Debata". Tangkas ma bahen damang!
Dipinta ma muse gondang mangaliat
"Amang Panggual Pargonsi, bahen damang ma gondang mangaliat asa mangaliat hami.
Asa situbu ni laklak ma situbu ni singkoru di dolok ni Purba Tua. Sai torop ma tubu ni anak tubu ni boru na gabe dongan Saurmatua.
Asa liat ma panggabean, Hot parhorasan di saluhut hami pinompar ni amanta/inanta na Saurmatua on, manjalo pasupasu ni Amanta Debata". Tangkas ma bahen damang!
Pada sat on,
sude pinompar mnangaliati bangke ni namonding I selama 3 hali
4)
Gondang
Mangolopi
"Amang Panggual Pargonsi, tangkas ma bahen damang gondang pangidoan tu Amanta Debata songon na nidok ni umpasa on :
Niumpat padang togu magihut simarbulubulu. Marhite asi ni roha ni Amanta Debata asa saluhut pinompar ni amanta/inanta na saurmatua, tu lelengna ma mangolu, sahat tu na Saurmatua, ro di na sarsar uban di ulu, sahat tu na pairingiring angka pahompu. Eme Sitambatua, Parlinggoman ni siborok, Amanta Debata do silehon, tua, sai horashoras ma hita diparorot.
Tangkas ma bahen gondang na mangolopi, sampur marmeme dohot sampur marorot, asa mangolopi hami ianakhon ohot borunami".
Angka Anak baoa mangolopi angka boru dohot bere/ibebere
"Amang Panggual Pargonsi, tangkas ma bahen damang gondang pangidoan tu Amanta Debata songon na nidok ni umpasa on :
Niumpat padang togu magihut simarbulubulu. Marhite asi ni roha ni Amanta Debata asa saluhut pinompar ni amanta/inanta na saurmatua, tu lelengna ma mangolu, sahat tu na Saurmatua, ro di na sarsar uban di ulu, sahat tu na pairingiring angka pahompu. Eme Sitambatua, Parlinggoman ni siborok, Amanta Debata do silehon, tua, sai horashoras ma hita diparorot.
Tangkas ma bahen gondang na mangolopi, sampur marmeme dohot sampur marorot, asa mangolopi hami ianakhon ohot borunami".
Angka Anak baoa mangolopi angka boru dohot bere/ibebere
5)
Gondang Maniuk
Osang
"Amang Panggual Pargonsi, tangkas ma bahen damang gondang mangido pasu-pasu tu Amanta Debata, songon na pinangido ni umpasa on.
Balga tiang ni ruma, umbalga do tiang ni sopo, Nunga balga jala sangap Saurmatua angka natuatua, Sai umbalga ma jala sangap dohot tu ganjang ni umur ni angka na umposo manghangoluhon basa basa dohot pasupasu ni Amanta Debata.
Sitorop ni dangkana ma sitorop ni ranting na rugun dohot bulungna, Sai torop ma pinompar ni hahana, torop muse pinompar ni anggina nang pinompar ni boruna. Angka na marsangap jala martua. Tangkas ma bahen hamu pangidoannami i".
"Amang Panggual Pargonsi, tangkas ma bahen damang gondang mangido pasu-pasu tu Amanta Debata, songon na pinangido ni umpasa on.
Balga tiang ni ruma, umbalga do tiang ni sopo, Nunga balga jala sangap Saurmatua angka natuatua, Sai umbalga ma jala sangap dohot tu ganjang ni umur ni angka na umposo manghangoluhon basa basa dohot pasupasu ni Amanta Debata.
Sitorop ni dangkana ma sitorop ni ranting na rugun dohot bulungna, Sai torop ma pinompar ni hahana, torop muse pinompar ni anggina nang pinompar ni boruna. Angka na marsangap jala martua. Tangkas ma bahen hamu pangidoannami i".
Pada saat on angka boru/bere maniuk angka hula-hulana
6)
Gondang Sitiotio
"Amang Panggual Pargonsi, Bahen damang gondang sitiotio i, Anggiat "asi roha ni Amanta Debata na mangalehon pasu-pasu na godang las ni roha na sonang anggiat lam tu tio na parngoluan siganup ari, asal lam tu tiona pansarian dohot tio ni pandaraman. Asa jumpang na jinalahan jala sai dapot na niluluan, Sipansindak panaili, sipatio parnidaan, sipaneang holiholi jala palomak imbulu.
Songon nidok ni umpasa on, turtu ninna anduhur, tiotio ninna lotc. Saluhut angka na denggan basani Tuhanta na tajalo i sai unang muba jala unang mosa.
Tangkas ma bahen Sitiotio i".
"Amang Panggual Pargonsi, Bahen damang gondang sitiotio i, Anggiat "asi roha ni Amanta Debata na mangalehon pasu-pasu na godang las ni roha na sonang anggiat lam tu tio na parngoluan siganup ari, asal lam tu tiona pansarian dohot tio ni pandaraman. Asa jumpang na jinalahan jala sai dapot na niluluan, Sipansindak panaili, sipatio parnidaan, sipaneang holiholi jala palomak imbulu.
Songon nidok ni umpasa on, turtu ninna anduhur, tiotio ninna lotc. Saluhut angka na denggan basani Tuhanta na tajalo i sai unang muba jala unang mosa.
Tangkas ma bahen Sitiotio i".
7)
Gondang
hasahatan
"Amang Panggual Pargonsi, bahen damang ma gondang Hasahatan i, asa sahat na uli, sahat na denggan di hita on saluhutna lehonon ni Amanta Debata Pardenggan Basa i.
Naung sampulupitu, jumadi sampuluualu, saluhut hata na uli ampe ma tu sambubu tuak ma tua abara. Boanon ma i tangkas tu tonga ni jabu. Sahat-sahat ni solu, sahat tu bontean di labuan ni Tigaras, sahat ma hita leleng mangolu, sahat gabean jala horas-horas
"Amang Panggual Pargonsi, bahen damang ma gondang Hasahatan i, asa sahat na uli, sahat na denggan di hita on saluhutna lehonon ni Amanta Debata Pardenggan Basa i.
Naung sampulupitu, jumadi sampuluualu, saluhut hata na uli ampe ma tu sambubu tuak ma tua abara. Boanon ma i tangkas tu tonga ni jabu. Sahat-sahat ni solu, sahat tu bontean di labuan ni Tigaras, sahat ma hita leleng mangolu, sahat gabean jala horas-horas
4.
Manjaha Jujur ngolu /
Riwayat Hidup ni Namonding Saurmatua
5.
Acara Umum di Alaman
Pardalanna/Teknis
Pelaksanaan :
1. Dipatupa
do panomunomuon tu angka napasahat hata dohot ulos
2. Dung
selesai panomu-nomuon, dilehon kesempatan manghatai tondong naung ditomu-tomu.
3. Tondong
naro mangido :
Ø
gondang mula-mula
Ø
gondang somba-somba
Ø
gondang liat-liat
Ø
mangido gondang na hombar tu napashathon
ulos/hata/tumpak
4.
Hasuhuton mandok mauliate, sekaligus pasahathon piso-piso sipalas roha ni tondong naro jala boi dison dipasahat
piso2, laos dipangido gondang nahombar tusi,
Ditingki pasahat angka
piso-piso / rambe manis hasuhuton, laos disima
dipasahat jambar masing-masing tondong , pambagian jambar sesuai hasil tonggo
raja
5.
Tondong naro mangido gondang
sitio-tio dohot hasahatan
6.
Selesai, tondong naro bubar jala
mulak tu hundulanna.
URUTAN ACARA MANDOK HATA/PASAHAT ULOS
HOLONG
1)
Mandok Hata/Pasahat Ulos Pasu-pasu
sian Hula-Hula Marga …….
2)
Mandok Hata/Pasahat Ulos Pasu-pasu
sian Tulang Marga …….
3)
Mandok Hata/Pasahat Ulos Pasu-pasu
sian Tulang Rorobot Marga
4)
Mandok Hata/Pasahat Ulos Pasu-pasu
sian Bona Tulang Marga …….
5)
Mandok Hata/Pasahat Ulos Pasu-pasu
sian Hula-Hula Ama namarhahaanggi : ………(molo adong)
6)
Mandok Hata/Pasahat Ulos Pasu-pasu sian
Hula-Hula Naposo/Anak Manjae : ………..
7)
Mandok Hata Raja ni Parboruon (
Marga ni Hela)
8)
Mandok Hata Sian Ale-ale, Raja
nanigokhon
9)
Mandok Hata/Dongan sahuria
10)
Mandok Hata Pemerintah Setempat
11)
Mandok Hata Sian Dongan Sahuta
12)
Mamboan sijagaron tu bagas jabu,
dialaman dihaliangi 3 hali, dung sahat dijabu dihaliangi 3 hali, panortoron
makin cepat (Huhut di ende gereja “ Martua do dohonon”=
Ende. No.
13)
Marsipanganon
14)
Acara Huria paborhathon tu udean
ACARA PARTUATNA TU ALAMAN
(ditempel di alaman)
I.
Jam 6.30 : Acara Keluarga
Dimulai ma
sian horong ni : ibebere, bere,
boru + pahompu, sian
anak/parumaen/pahompu, dohot nasaing molo adong anggota keluarga
dope.
II.
Jam 7.30 : Mompo
-
Tulang Marga ..............Pasahat Ulos saput
-
Hula-hula Marga ..........Pasahat Ulos sampe tua
III.
Jam 8.45 : Bangke
Tuat tu Alaman
Dipartuatna tu alaman, sijagaron ma djolo dihunti parumaen siangkangan,
diiuhuthon si jagaraon pahompu panggoaran, bangke, anak/parumaen/pahompu, boru/hela/pahompu,
angka dongan tubu,boru/bere.
Dung sahat dialaman,
dipeakhon poti mayat diginjang ni meja naung diparade
hian, dungi diaturma parjonjong/parhundulni hasuhuton dohot pinomparna. Acara partuatna boi do i ditolopi
gondang/musik
IV.
Manortor
Hasuhuton
Jam 9.00 : Hasuhoton
manjalo Tua ni Gondang
1)
Gondang Mula-mula
2)
Gonadang Somba somba
3)
Gondang
Mangaliat
4)
Gondang
Mangolopi
5)
Gondang
Maniuk Osang
6)
Gondang
Sitiotio
7)
Gondang hasahatan
V.
Manjaha Jujur ngolu /
Riwayat Hidup ni Namonding Saurmatua
VI.
Acara Umum di Alaman
Pardalan ni ulaon/Teknis
Pelaksanaan :
1. Dipatupa
do panomunomuon tu angka napasahat hata dohot ulos
2. Dung
selesai panomu-nomuon, dilehon kesempatan manghatai tondong naung ditomu-tomu.
3. Tondong
naro mangido :
Ø
gondang mula-mula
Ø
gondang somba-somba
Ø
gondang liat-liat
Ø
mangido gondang na hombar tu napashathon
ulos/hata/tumpak
4.
Hasuhuton mandok mauliate, sekaligus pasahathon piso-piso sipalas roha ni tondong naro jala boi dison dipasahat
piso2, laos dipangido gondang nahombar tusi,
Ditingki pasahat angka
piso-piso / rambe manis hasuhuton, laos disima
dipasahat jambar masing-masing tondong , pambagian jambar sesuai hasil tonggo
raja
5.
Tondong naro mangido gondang
sitio-tio dohot hasahatan
6.
Selesai, tondong naro bubar jala
mulak tu hundulanna.
URUTAN ACARA MANDOK HATA/PASAHAT ULOS
HOLONG
1)
Mandok Hata/Pasahat Ulos Pasu-pasu
sian Hula-Hula Marga …….
2)
Mandok Hata/Pasahat Ulos Pasu-pasu
sian Tulang Marga …….
3)
Mandok Hata/Pasahat Ulos Pasu-pasu
sian Tulang Rorobot Marga
4)
Mandok Hata/Pasahat Ulos Pasu-pasu
sian Bona Tulang Marga …….
5)
Mandok Hata/Pasahat Ulos Pasu-pasu
sian Hula-Hula Ama namarhahaanggi : ………(molo adong)
6)
Mandok Hata/Pasahat Ulos Pasu-pasu sian
Hula-Hula Naposo/Anak Manjae : ………..
7)
Mandok Hata Raja ni Parboruon (
Marga ni Hela)
8)
Mandok Hata Sian Ale-ale, Raja
nanigokhon
9)
Mandok Hata/Dongan sahuria
10)
Mandok Hata Pemerintah Setempat
11)
Mandok Hata Sian Dongan Sahuta
12)
Mamboan sijagaron tu bagas jabu,
dialaman dihaliangi 3 hali, dung sahat dijabu dihaliangi 3 hali, panortoron
makin cepat (Huhut di ende gereja “ Martua do dohonon”=
Ende. No.
13)
Marsipanganon
14)
Acara Huria paborhathon tu udean
Tidak ada komentar:
Posting Komentar